Το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας ( Night Eating Syndrome, NES ), που πρώτη φορά έγινε γνωστό το 1955 από τον Stunkard, δεν είναι απλά μια διατροφική διαταραχή, αλλά μία διαταραχή του ύπνου και της διάθεσης.

Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του ;

Τα κύρια χαρακτηριστικά του είναι η πρωινή ανορεξία, η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού τις βραδινές ώρες, η αϋπνία, οι νυχτερινές αφυπνίσεις, που συνοδεύονται από αναζήτηση τροφής και το συναίσθημα της έντονης θλίψης. Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα άτομα που πάσχουν από το συγκεκριμένο σύνδρομο δεν είναι απαραίτητο να εμφανίζουν όλα τα παραπάνω συμπτώματα, π.χ κάποιοι καταναλώνουν τη μεγαλύτερη ποσότητα των ημερήσιων θερμίδων τους πριν πέσουν το βράδυ για ύπνο, χωρίς όμως να ξυπνούν κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Τα άτομα λόγω της έλλειψης όρεξης τις πρωινές ώρες, παραλείπουν το πρωινό, τρώνε ένα ελαφρύ μεσημεριανό γεύμα, αλλά το ενδιαφέρον τους γύρω από την τροφή αυξάνεται στο βραδινό δείπνο και συνεχίζεται μέχρι την ώρα του ύπνου. Κάποιοι μάλιστα καθυστερούν την ώρα του ύπνου για να φάνε κάτι ακόμη, ενώ κάποιοι άλλοι ξυπνούν τη νύχτα, προκειμένου να φάνε και να επιστρέψουν και πάλι στο κρεβάτι.

Μπορεί να συνδέεται με κάποια άλλη κατάσταση ;

Το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας συνδέεται με την έναρξη και τη διατήρηση της παχυσαρκίας, καθώς τείνει να εμφανίζεται στο 28% των παχύσαρκων ατόμων. Αποτελεί μάλιστα και έναν από τους λόγους που δυσκολεύονται να χάσουν τα περιττά κιλά, αφού έχει παρατηρηθεί ότι το 2/3 της ημερήσιας ποσότητας φαγητού καταναλώνονται τις βραδινές κυρίως ώρες.

Ποιους αφορά κυρίως και γιατί ;

Εκτός από τις περιπτώσεις των παχυσάρκων, το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας εμφανίζεται συχνά σε ανθρώπους που τρώνε κατά τη διάρκεια της νύχτας από ανία ή μοναξιά, σε ανθρώπους με έντονο στρες, σε εκείνους που αισθάνονται εθισμένοι σε συγκεκριμένες τροφές, π.χ σε εύγευστα σνακς και δεν καταφέρνουν να κοιμηθούν αν δεν καταναλώσουν την τροφή που επιθυμούν.

Παίζουν ρόλο προδιαθεσικοί παράγοντες ;

Το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας έχει συνδεθεί με γενετικούς παράγοντες, καθώς συναντιέται ανάμεσα σε α’ βαθμού συγγενείς και θεωρείται παράγοντας προδιάθεσης.

Ποιές οι συνέπειες του ;

Οι σωματικές συνέπειες της νυχτερινής υπερφαγίας είναι η αύξηση του σωματικού βάρους, η παλλινδρόμηση των οξέων, ο διαβήτης τύπου II ( συνδέεται με την παχυσαρκία ), η υπέρταση, οι καρδιακές παθήσεις, το άσθμα, η έντονη κόπωση και η έλλειψη συγκέντρωσης ( λόγω του διαταραγμένου ύπνου ).

Όσον αφορά τις ψυχολογικές συνέπειες, το 75 % των ατόμων εμφανίζουν έντονο άγχος και θλίψη. Πιο συγκεκριμένα, το άτομο αισθάνεται έντονο άγχος ή θλίψη, που του δημιουργούν αϋπνίες, με αποτέλεσμα να στρέφεται σε τροφές συχνά πλούσιες σε υδατάνθρακα, προκειμένου να ηρεμήσει και να κοιμηθεί, η κακή όμως ποιότητα ύπνου, σε συνδυασμό με την απόκτηση βάρους έχουν σαν αποτέλεσμα την κούραση, την κακή εικόνα σώματος και τελικά το έντονο άγχος. Επίσης, αναφέρονται συχνά συναισθήματα ενοχής και ντροπής, καθώς αισθάνονται ότι χάνουν τον έλεγχο, όντας ανίκανοι να σταματήσουν αυτή την κακή συνήθεια και ότι κουβαλούν ένα μυστικό που δεν μπορούν να μοιραστούν με άλλους. Τα συναισθήματα αυτά γίνονται ακόμη πιο έντονα όσο περνάει η μέρα και αυξάνεται ο φόβος ότι άλλο ένα βράδυ πλησιάζει και θα σηκωθούν πάλι να φάνε.

Πώς αντιμετωπίζεται ; Πότε χρειάζεται βοήθεια από ειδικό ;

Συχνά, οι άνθρωποι που εμφανίζουν νυχτερινή υπερφαγία καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια, μέσα από επαναλαμβανόμενες και αυστηρές δίαιτες, να χάσουν τα περιττά κιλά και ταυτόχρονα να απαλλαγούν από τις ενοχές τους. Τις περισσότερες όμως φορές τείνουν να επαναλαμβάνουν ένα φαύλο κύκλο, ο οποίος τους αυξάνει το συναίσθημα της αποτυχίας. Για το λόγο αυτό κρίνεται απαραίτητη η ψυχολογική υποστήριξη του ατόμου, προκειμένου να μάθει να διαχειρίζεται τα συναισθήματα και να ελέγχει τις σκέψεις που το ωθούν στο φαγητό, καθώς και η συνεργασία με εξειδικευμένους διαιτολόγους σε θέματα διατροφικών διαταραχών. Κάποιες αρχικές συμβουλές, είναι :

• Να αποφεύγουν να έχουν στο σπίτι δελεαστικές τροφές.
• Να αποφεύγουν την υπερκατανάλωση καφεΐνης, αλκοόλ και νικοτίνης.
• Μετά το βραδινό φαγητό, να καταναλώνουν ένα σνακ, πριν πέσουν για ύπνο.
• Εάν μετά το σνακ θελήσουν να φάνε κάτι ακόμη, ας αναρωτηθούν για ποιό λόγο θέλουν να φάνε, π.χ αισθάνονται ότι βαριούνται ; Ας προσπαθήσουν να απασχοληθούν με κάτι άλλο, π.χ τηλέφωνο σε ένα φίλο.
• Εάν όταν ξυπνάνε το βράδυ, σηκώνονται αμέσως από το κρεβάτι, ας προσπαθήσουν να μείνουν ξαπλωμένοι για 5΄ και ας σκεφτούν τις αρνητικές συνέπειες του νυχτερινού φαγητού. Εάν η επιθυμία τους δεν μειωθεί μπορούν να φάνε ένα  μικρό σνακ.
• Να προγραμματίζουν τα γεύματα της ημέρας και να εντάξουν και το πρωινό σε αυτά. Όσοι καταναλώνουν πρωινό αντιστέκονται πιο εύκολα στα σνακς.
• Να αποφεύγουν την χρήση υπνωτικών χαπιών.