Η Νευρική ανορεξία (AN) και η Νευρική βουλιμία (BN) είναι διαταραχές που χαρακτηρίζονται από παθολογικές διατροφικές συμπεριφορές και διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματος με κοινό βιολογικό, γενετικό και ψυχολογικό υπόβαθρο.

Πριν περιγράψω τις βασικές ομοιότητες ανάμεσα στις δυο νόσους ανά παράγοντα, θα ήθελα να εξηγήσω περιληπτικά την κάθε νόσο ξεχωριστά. Καταρχήν να πω ότι και η Ανορεξία και η Βουλιμία χτυπούν αδιακρίτως φύλου, φυλής, θρησκείας και κοινωνικής τάξης. Αποτελούν νόσο που πηγαίνει παντού και σε όλους.

Η Ανορεξία είναι μια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από συμπεριφορές και σκέψεις που αποσκοπούν στο απόλυτο ελέγχο της τροφής και των συναισθημάτων, στην επίτευξη της τελειότητας μέσω του ασκητισμού και της απόλυτης αυτοκυριαρχίας. Είναι η νόσος που υπερνικά την ανθρώπινη φύση, αφανίζοντας όλα τα βασικά ένστικτα που βασανίζουν και ταλαιπωρούν αλλά ταυτόχρονα συντηρούν το ανθρώπινο είδος.

Η Βουλιμία έχει ανάλογες συμπεριφορές, σκέψεις και στόχους, με την μόνη διαφορά ότι  ο ασθενής με ΒΝ αδυνατεί να ξεπεράσει την ανθρώπινη φύση του, αφού  πολύ συχνά “υποκύπτει» με μανία σε όλα όσα με κόπο προσπαθεί να απαρνηθεί. Όμως η βουλιμία χαρακτηρίζεται από έντονα υπερφαγικά επεισόδια που πάντα συνοδεύονται από βαριά και δύσκολα συναισθήματα όπως ενοχή, απόγνωση, φόβο και κατάθλιψη. Τα συναισθήματα αυτά πολύ συχνά οδηγούν τους ασθενείς σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές για την επαναφορά του έλεγχου της κατάστασης μέσω χρήσης καθαρτικών, υπερβολικής άσκησης ή αυτοπρόκλησης εμετών.

Βιολογικοί παράγοντες

Οι τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι ο υποσιτισμός πυροδοτεί το φόβο των ασθενών απέναντι στην τροφή και στο σώμα. Αυτό οφείλεται κυρίως: (α) σε μια βιολογική αλλαγή του τρόπου που επεξεργάζεται ο εγκέφαλος την διαδικασία της ανταμοιβής αλλά και, (β) στην απορρύθμιση των συστημάτων παράγωγης της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Κατά συνέπεια μεταβάλλεται η συμπεριφορά και η διάθεση του ασθενούς, αυξάνοντας κατακόρυφα το άγχος και τα συμπτώματα κατάθλιψης.

Γεννητικοί (γονιδιακοί) παράγοντες

Η γενετική κληρονομικότητα μπορεί να αυξήσει κατά 50-80% το κίνδυνο ανάπτυξης ΑΝ και ΒΝ  συμβάλλοντας έτσι στην πυροδότηση των νευροβιολογικών παραγόντων που ευθύνονται για την εμφάνιση της νόσου. Επίσης μοιράζονται κοινά φαινότυπα που συνδέονται με χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τα οποία μεταφέρονται γονιδιακά, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Αυτά τα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν κυρίως το άγχος, την αποφυγή βλάβης, την τελειομανία και τον ψυχαναγκασμό.

Ψυχολογικοί  παράγοντες (πεποιθήσεις, συμπεριφορές, σκέψεις και συναισθήματα)

• Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η αρνητική εικόνα σώματος, η δυσκολία διαχείρισης των οδυνηρών συναισθημάτων στις διαπροσωπικές σχέσεις πολύ συχνά οδηγούν τους ασθενείς στην υιοθέτηση μιας διαστρεβλωμένης στάσης απέναντι στην τροφή.
• Οι πιο τυπικές συμπεριφορές συνοδεύονται με τον φόβο κατανάλωσης της τροφής, την διχοτόμηση των τροφών σε καλές και κακές, υγιεινές και παχυντικές. Η προσπάθεια περιορισμού της τροφής γίνεται μέσω της μείωσης της γκάμας των τροφών και τον αποκλεισμό κυρίως των υδατανθράκων και των λιπαρών από την διατροφή. Έτσι καταλήγουν πολύ συχνά στην αποφυγή των περισσότερων κύριων γευμάτων.
• Οι πεποιθήσεις γύρω από την σωστή διατροφή είναι πλήρως διαστρεβλωμένες, με πολλές εσφαλμένες αντιλήψεις που διέπονται από τα λανθασμένα μαθηματικά της μέτρησης των θερμίδων (που πολύ συχνά λέω στους ασθενείς μου).
• Ο θυμός είναι η άμεση αντίδραση στην οποιοδήποτε ένδειξη πείνας και η φωνή της διατροφικής διαταραχής καθορίζει κυριολεκτικά όλη την ζωή του ασθενούς, κατακλύζοντας τον από συναισθήματα ανεπαρκείας, ενοχής, απόγνωσης, άγχους, τρόμου και πανικού.
• Η καθημερινή ενασχόληση με την τροφή δηλ. την επιλογή και την προετοιμασία των γευμάτων, παρεμβαίνει καταλυτικά στην οικογενειακή ζωή, οδηγώντας συχνά τον ασθενή σε συγκρούσεις και αψιμαχίες με τα αλλά μέλη της οικογένειας.
• Η κοινωνική απομόνωση είναι αναπόφευκτη λόγω όλων των παραπάνω παραγόντων. Όπως αντιλαμβάνεστε οι δυο ασθένειες έχουν πολλά περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά από ότι πιστεύαμε. Έτσι είναι πολύ σημαντικό να μην υποτιμούμε την Νευρική Βουλιμιά και να υπερτιμούμε την Νευρική Ανορεξία, καθώς και οι δυο νόσοι είναι εξίσου επικίνδυνες για την ψυχική και την σωματική υγεία των ασθενών.

       * Η Μαρία Τσιάκα είναι πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών.

Source: ygeia360.gr