Της Ιωαννας Φωτιαδη

Στα ρωμαϊκά όργια οι συμμετέχοντες έτρωγαν μέχρι τελικής πτώσεως και μετά τα… «απέβαλλαν». Την ίδια τακτική ακολουθούσαν και οι κυρίες της υψηλής κοινωνίας, για να διατηρήσουν τη σιλουέτα τους. Σήμερα πολλές έφηβες «επιβιώνουν» με μια φρυγανιά ή λίγες ντοματούλες, καθώς η πεποίθηση ότι οι αδύνατες γυναίκες είναι οι ευτυχισμένες είναι βαθιά ριζωμένη στο συλλογικό ασυνείδητο. Εις επίρρωσιν αυτών, ο βομβαρδισμός από λιπόσαρκα μοντέλα επιβαρύνει επιπλέον την ψυχολογία των εφήβων. «Ξαφνιάστηκα όταν οι συμμαθήτριες της 10χρονης κόρης μου αρνήθηκαν να φάνε από την τούρτα γενεθλίων της, για να μην… παχύνουν!» περιγράφει μητέρα στην «Κ». Στον αντίποδα, «σε όλη μου τη ζωή το κριτήριό μου για να επιλέξω εστιατόριο ήταν μόνο η καθαρή του τουαλέτα», ομολογεί γυναίκα που πάσχει από νευρική βουλιμία για πάνω από δέκα χρόνια. Η ψυχιατρική νόσος των διατροφικών διαταραχών που ανέκαθεν υπήρχε, όπως άλλωστε και η ετυμολογία της βουλιμίας αποδεικνύει (βους και λιμός), μπορεί πλέον να καταπολεμηθεί αν διαγνωσθεί έγκαιρα.

«Οι διατροφικές διαταραχές ταλαιπωρούν μεγάλο αριθμό νεαρών κυρίως γυναικών», λέει στην «Κ» η εξειδικευμένη ψυχολόγος κ. Μαρία Τσιάκα από το Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών, που διοργανώνει σήμερα την πρώτη πανελληνία ημερίδα για το θέμα στη Γερμανική Σχολή Αθηνών, όπου θα μιλήσει και η κορυφαία Βρετανή ψυχίατρος dr Janet Treasure.

Ευφορία και μετά αδυναμία

Η αιτία που οδηγεί μια έφηβη (9 στις 10 ασθενείς είναι γυναίκες) σε διατροφική διαταραχή δεν μπορεί να προσδιοριστεί με σαφήνεια. «Μια τραυματική εμπειρία: διαζύγιο των γονιών, αλλαγή σχολείου, σχολική βία ή σεξουαλική παρενόχληση μπορούν να θεωρηθούν ως οι ρίζες του κακού», αναφέρει η κ. Τσιάκα. «Παράλληλα, οι ορμονικές αλλαγές της εφηβείας δημιουργούν μεγάλη σύγχυση. Οι πρωτοεμφανιζόμενες καμπύλες συνοδευόμενες από τη σεξουαλική επιθυμία φαντάζουν απειλητικές στα άτομα αυτά». Αλλάζοντας, επομένως, τις διατροφικές τους συνήθειες «παγώνουν» τις αλλαγές αυτές, δεδομένου ότι η απώλεια πολλών κιλών σταματάει την περίοδο. Ακόμα, η ανεπαρκής διατροφή συρρικνώνει τον εγκέφαλο και δυσχεραίνει τις λειτουργίες του, με συνέπεια ο ασθενής να ζει περιόδους έντονης ευφορίας και ενεργητικότητας, που όμως γρήγορα μεταλλάσσονται σε υποτονικότητα και αδυναμία.

Επιτυχία και ανορεξία

Συνήθως, οι μαθήτριες με ανορεξία πραγματώνουν φιλόδοξους στόχους, όπως την εισαγωγή σε υψηλόβαθμα ΑΕΙ, με δυσκολία όμως ολοκληρώνουν τις σπουδές. Οι ειδικοί, άλλωστε, παρατηρούν μια σύνδεση μεταξύ επιτυχημένων πατεράδων και ανορεξικών τέκνων. «Πρόκειται για γονείς που τρέφουν μεγάλες προσδοκίες για τα παιδιά τους», διευκρινίζει η ψυχολόγος. Ας μην ρίχνουμε, όμως, την πέτρα του αναθέματος στους γονείς… «Δεν έχει αποδειχθεί ότι ευθύνονται για την εμφάνιση της νόσου παρά μόνο για τη διαιώνισή της, όταν παγιδεύονται σε μη υγιή μοντέλα συμπεριφοράς», υπογραμμίζει η κ. Τσιάκα. «Πιο βοηθητικοί τελικά είναι οι ευέλικτοι γονείς που παραστέκονται στο παιδί χωρίς να του υποδεικνύουν το “σωστό”». Ολη η οικογένεια δοκιμάζεται από τη διατροφική διαταραχή ενός μέλους της. «Οι γονείς είναι η λύση και όχι το πρόβλημα, γι’ αυτό είναι τόσο σημαντική η δουλειά μαζί τους».

Οι Ελληνες πατεράδες αναδεικνύονται το «δεξί χέρι» της θεραπεύτριας. «Οι μαμάδες, καθώς βρίσκονται πολύ κοντά στο παιδί, συχνά έχουν “ξοδέψει” τα ψυχικά τους αποθέματα, όταν όμως ενεργοποιούνται οι μπαμπάδες, τα αποτελέσματα είναι θεαματικά».

Η πιο «ύπουλη» μορφή

Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι πάσχουν από κάποια μορφή διατροφικής διαταραχής. «Το 1% εκδηλώνει νευρική ανορεξία (διακοπή πρόσληψης τροφής και απώλεια βάρους), ένα 5% νευρική βουλιμία (εναλλαγή ασιτίας και υπερφαγίας, υπεργυμναστική και αποβολή τροφής), ένα άλλο 5% αδηφαγική διαταραχή (επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας που χαρακτηρίζονται από κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα) και ένα 2-3% άτυπες μορφές αυτών» διευκρινίζει η ψυχολόγος κ. Μαρία Τσιάκα από το Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών. «Δυστυχώς, τα περισσότερα περιστατικά δεν έχουν καν διαγνωστεί». Πιο «ύπουλη» μορφή είναι η νευρική ανορεξία, η ψυχιατρική ασθένεια με το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας, αφού 20% των πασχόντων καταλήγουν. «Προκαλούνται συν τω χρόνω σοβαρά προβλήματα υγείας: καρκίνος, εγκεφαλικό, ρήξεις οργάνων λόγω ατροφίας και ανακοπή καρδιάς». Μόνο μία στις τρεις ασθενείς με νευρική ανορεξία αναρρώνει συχνά κατόπιν νοσηλείας. Εκτιμάται ότι το 50% όσων υπήρξαν ως παιδιά παχύσαρκα, εμφάνισαν στην εφηβεία κάποια μορφή διατροφικής διαταραχής. «Ξεκίνησαν μια δίαιτα που δεν σταμάτησαν ποτέ» εξηγεί η κ. Τσιάκα.

«Μου έδωσε δίαιτα, αν και ανορεξική!»

«Με είχαν μεγαλώσει με την πεποίθηση ότι μόνο όταν είσαι κούκλα αξίζεις», εξομολογείται στην «Κ» η 38χρονη Κατερίνα, που ζει με την ανορεξία εδώ και 25 χρόνια. «Στα 13 μου ξεκίνησα να τρέφομαι ξαφνικά μόνο με πιπεριές, έχασα 15 κιλά και η περίοδός μου σταμάτησε». Η χρεοκοπία της οικογενειακής επιχείρησης, αλλά και το παράδειγμα της μητέρας και της γιαγιάς, που έπασχαν και εκείνες εν αγνοία τους, έπαιξαν καταλυτικό ρόλο. «Υποθέτω ότι με την άρνησή μου να φάω ήθελα να τραβήξω την προσοχή των γονιών μου και παράλληλα να τους κάνω “οικονομία”». Η τελειομανής Κατερίνα περνάει τρίτη στο πανεπιστήμιο, αλλά αποφοιτεί με μεγάλη καθυστέρηση.

«Ζητούσα βοήθεια, αλλά κανείς δεν είχε εξειδικευθεί στην ασθένεια, ενημερώθηκα τελικά από ξένα sites».

Στις δύο εγκυμοσύνες της υπήρξε τυπική με τη διατροφή, αλλά αμέσως μετά «έτρεξε» σε διαιτολόγο. «Μου έδωσε δίαιτα, ενώ φαινόμουν ανορεξική!». Η επαγγελματική της πορεία δεν ήταν η αναμενόμενη, καθώς δεν απέδιδε. «Παραιτήθηκα, τελικά, όταν μου διέγνωσαν σκλήρυνση κατά πλάκας και κατάθλιψη». Η 38χρονη μητέρα προσπαθεί να γίνει παράδειγμα προς αποφυγή για τις κόρες της.

Σήμερα, με τη βοήθεια του κέντρου, η Κατερίνα βρίσκεται σε καλό δρόμο. «Ξεκίνησα να δοκιμάζω όσα μαγειρεύω…».