Οι γιορτές ήρθαν και πέρασαν, αφήνοντας μια γλυκόπικρη γεύση για όσα ζήσαμε και για όσα θα θέλαμε ενδεχομένως να ζήσουμε τούτη εδώ την εποχή της οικονομικής και πολιτισμικής κρίσης.

Επανερχόμενοι στην καθημερινότητά μας πια, αρνούμενοι να το βάλουμε κάτω, κοιτάζουμε αισιόδοξοι το αύριο μη θυσιάζοντας την υγεία μας αφενός στη δαμόκλειο σπάθη των διψασμένων για αίμα σύγχρονων διεθνών βρικολάκων, και αφετέρου, κατά τη φράση του Διογένη Λαέρτιου «ο το μεν σώμα υγιής, την δε ψυχή εύπορος, την δε φύσιν ευπαίδευτος», συνεχίζουμε ακάθεκτοι, ιχνηλατώντας δρόμους που θα μας οδηγήσουν στη ρήση του μεγάλου μας αρχαίου φιλόσοφου.

Έτσι, επιλέξαμε να συζητήσουμε με την καταξιωμένη στον χώρο της ψυχοθεραπείας και των διατροφολογικών διαταραχών, κα Μαρία Τσιάκα, η οποία με μεγάλη προθυμία μεταφέρει στους αναγνώστες τής «Α» τις γνώσεις της.

Ιχνηλατώντας… με την Καίτη Νικολοπούλου

Κυρία Τσιάκα, συνδέεται η οικονομική κρίση με την έξαρση των διατροφικών διαταραχών;

«Σαφώς συνδέεται η κρίση με την αύξηση των ποσοστών της παχυσαρκίας, και στον αντίποδα, της ανορεξίας. Η ιστορία κάνει πάντα κύκλους. Η παιδική παχυσαρκία εκτινάχτηκε σε ποσοστά αμέσως μετά το κραχ της Αμερικής το 1929, όπου η μεσαία τάξη είχε πληγεί ανεπανόρθωτα. Η Αμερική είχε γνωρίσει την ευρωστία αλλά και τα οφέλη της βιομηχανικής επανάστασης από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Εκείνη, λοιπόν, την περίοδο παρατηρήθηκε μία πρωτοφανής αύξηση στην παιδική παχυσαρκία, καθώς οι γονείς αδυνατούσαν να προσφέρουν άλλου είδους υλικά αγαθά, όπως παιχνίδια, ρούχα κ.λπ. Έτσι, η μεγάλη φτώχεια οδήγησε την οικογένεια στην αποκλειστική κατανάλωση αμυλούχων τροφών, όπως μακαρόνια, πατάτες και ρύζια και σε ιδιαίτερες στιγμές γλυκίσματα, π.χ. σοκολάτες. Το αποτέλεσμα είναι παρόμοιο και τώρα, κυρίως στην Ελλάδα της κρίσης, τα γεύματα των ταχυφαγίων είναι πολύ οικονομικά και η αγορά τροφών πλούσια σε λιπαρά.

»Τώρα θα μου πείτε πώς αυτό συνδέεται με την ανορεξία. Συνδέεται με την έννοια ότι η προώθηση του τέλειου σώματος δεν έχει σταματήσει στα κοινωνικά δίκτυα, αντιθέτως εξαπλώνεται συνεχώς. Οπότε μέσα στο πλαίσιο της επιτυχίας και της αποδοχής η κατάκτηση του τέλειου σώματος γίνεται ο απόλυτος στόχος. Αν κρίνουμε ταυτόχρονα ότι η παχυσαρκία και η ανορεξία έχουν κοινό βιολογικό, ψυχολογικό και κοινωνικό υπόβαθρο, δεν είναι δύσκολο καθόλου ένα παιδί παχύσαρκο να εξελιχθεί σε έναν έφηβο με ανορεξία. Τα ερεθίσματα που δεχόμαστε καθημερινά επιταχύνουν την ανάπτυξη των διατροφικών διαταραχών».

H οικονομική ευρωστία μιας οικογένειας, οι οικονομικές της αντοχές σχετίζονται με το διατροφικό; Παλαιότερα, ο πιο πλούσιος έτρωγε πιο πολύ και χειρότερης ποιότητας φαγητά. Τώρα μήπως συμβαίνει το αντίθετο;

«Η αλήθεια είναι ότι ζούμε σε πολύ δύσκολους καιρούς και η άμεση ανάγκη είναι να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας με τον πιο υγιή τρόπο. Πράγμα δύσκολο βέβαια! Η οικονομική μας κατάσταση καθορίζει άμεσα τις διατροφικές μας επιλογές, συνήθειες και συμπεριφορές. Παρ’ όλα αυτά, όλες οι νόσοι που συνδέονται με την τροφή αγγίζουν όλες τις κοινωνικές τάξεις. Για παράδειγμα, οι πιο εύπορες οικογένειες δίνουν μεγάλη έμφαση στη διατροφή και στην απόκτηση του τέλειου σώματος, ακριβώς όπως επιτάσσει το lifestyle μέσω της κατανάλωσης βιολογικών προϊόντων, με glutenfree, sugarfree και με συνεχή άσκηση. Οπότε, όπως καταλαβαίνετε, το ρίσκο για ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών αυξάνεται κατακόρυφα. Αυτή η πεποίθηση ότι με όλα τα παραπάνω εξασφαλίζεις την επαγγελματική και προσωπική επιτυχία είναι σχεδόν παγιωμένη. Τώρα στην περίπτωση μιας οικογένειας με πολύ χαμηλή οικονομική επιφάνεια, η ανέχεια την οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην κατάθλιψη, οι βασικές ανάγκες των παιδιών πρέπει να καλυφθούν άμεσα, και πρωτίστως η διατροφή και η στέγη, οπότε η σωστή διατροφή που περιλαμβάνει κρέας, ψάρι και λαχανικά περιορίζεται σημαντικά. Οπότε αναπόφευκτα τα παιδιά έχουν πιο μεγάλο κίνδυνο να εμφανίσουν παχυσαρκία ή νευρική βουλιμία».

Αν εξαιρέσουμε αυτήν την ιστορία με τα γονίδια, ποιος είναι ο βασικός παράγοντας που διαμορφώνει το σώμα μας αλλά και την αισθητική μας γύρω από αυτό;

«Το περιβάλλον φυσικά παίζει καθοριστικό ρόλο στο αν η γονιδιακή προδιάθεση θα βρει γόνιμο έδαφος για να αναπτυχθεί. Το περιβάλλον που διαμορφώνει τα στερεότυπα για το ιδανικό σώμα είναι τα κοινωνικά πρότυπα που καθορίζονται από τα ΜΜΕ και τη μόδα. Η αισθητική είναι κάτι που μεταλλάσσεται συνεχώς, πριν από 60 χρόνια οι γυναίκες με καμπύλες ήταν τα απόλυτα γυναικεία σύμβολα, τώρα θεωρούνται υπέρβαρες και πλαδαρές! Οι οίκοι μόδας ορίζουν τα νούμερα, τα οποία παρεμπιπτόντως όλο και μικραίνουν καθώς το large γίνεται medium και το small αντίστοιχα extra small. Κάποτε  κόβαμε και ράβαμε τα ρούχα πάνω στο σώμα μας, τώρα κόβουμε το σώμα μας για να χωρέσει στα ρούχα. Αυτή η φοβερή διαστρέβλωση της εικόνας σώματος οδηγεί σε ακρότητες εκατομμύρια γυναίκες».

Τα περισσότερα παχύσαρκα παιδιά είναι αγόρια ή κορίτσια;

«Η τελευταία πανελλαδική έρευνα έδειξε ότι το 44% των αγοριών και το 38% των κοριτσιών σχολικής ηλικίας είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα. Τα κορίτσια είναι λιγότερα σε σχέση με τα αγόρια, πιθανόν επειδή στα κορίτσια δεν είναι αποδεκτό να είναι παχύσαρκα, οπότε η οικογένεια είναι πιο κινητοποιημένη στη ρύθμιση του βάρους από σχετικά νωρίς σε ό,τι αφορά τα κορίτσια. Παρ’ όλα αυτά, το ότι 1 στα 3 κορίτσια είναι υπέρβαρα θεωρείται εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό». 

Πού βρισκόμαστε ως χώρα στα επίπεδα παχυσαρκίας σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές και αντίστοιχες οικονομικά χώρες (δεν ρωτάω για την Ελβετία, ρωτάω π.χ. για την Πορτογαλία).

«Πολύ συχνά βλέπουμε αναφορές στον Τύπο για την πανδημία της παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα, κατέχοντας την πρωτιά παγκοσμίως. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα!»

Θα με ενδιέφερε να μάθω τα ίδια νούμερα και για την παιδική ανορεξία. Υπάρχει, αλήθεια, και η ενήλικη ανορεξία;

«Δεν είναι τυχαίο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η παχυσαρκία εξελίσσεται σε πανδημία στη χώρα μας και ταυτόχρονα παρουσιάζεται συνεχής αύξηση των ατόμων που νοσούν από ανορεξία. Παράλληλα, ο ευρωπαϊκός Τύπος παρουσιάζει τις διατροφικές διαταραχές ως μια νέα πανδημία με το 1,5- 4%  του πληθυσμού να νοσεί από ανορεξία και το 3-6% να νοσεί μέσα σε όλο το φάσμα της βουλιμίας.

»Δεν υπάρχουν ποσοστά για την ανορεξία σε παιδιά, όχι ότι δεν υπάρχουν παιδιά που νοσούν, αλλά επειδή η νόσος εμφανίζεται στην εφηβεία κυρίως σε συνδυασμό με την εμφάνιση της περιόδου στα κορίτσια. Δύο είναι τα ανοιχτά παράθυρα για την έναρξη της νευρικής ανορεξίας, η εφηβεία και η κλιμακτήριος, καθώς οι ορμονικές αλλαγές είναι  ένας παράγοντας προδιάθεσης στην ανάπτυξη της νόσου. Οπότε, ναι, η ανορεξία μπορεί να εμφανιστεί και σε ενήλικες γυναίκες άνω των 40».

Η αληθινή ομορφιά βρίσκεται στο σώμα ή μόνο στην ψυχή;

«Εξαρτάται πώς ορίζουμε την αληθινή ομορφιά! Νομίζω ότι υποτιμούμε την έννοια της υγείας έναντι της ομορφιάς. Όταν η ψυχή μας νοσεί, νοσεί και το σώμα. Όταν αισθανόμαστε καλά με τον εαυτό μας και τους άλλους, αυτό αποτυπώνεται και στο σώμα μας. Όταν μισούμε το σώμα μας, στην ουσία χτυπάμε ανελέητα και την ψυχή μας. Όταν η ψυχή μας δεν τρέφεται, δεν φροντίζεται επαρκώς ούτε το σώμα. Όλα λοιπόν είναι σχετικά, και οφείλω να σας πω ότι στα 20 χρόνια θεραπευτικής εμπειρίας έχω δει πολλές όμορφες γυναίκες να χτυπούν ανελέητα το σώμα τους και να ζουν την απόλυτη κόλαση της διατροφικής διαταραχής. Είναι γεγονός ότι η αρνητική εικόνα σώματος αναδεικνύει την έλλειψη αυτοεκτίμησης και  την υπερεκτίμηση των σωματικών προσόντων έναντι των πραγματικών που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την επίτευξη μιας ολοκληρωμένης ζωής».

Πηγή: Apopsi.gr