Το παιδί μου πάσχει από Νευρική Ανορεξία, τι συμβαίνει; Έχω κάνει λάθος; που έφταιξα; (το άρθρο αυτό της κ. Τσιάκα έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό αρμονία, τεύχος Μαίου 2009)

Καθημερινά γονείς απευθύνονται στο κέντρο μας για να ζητήσουν βοήθεια ή ενημέρωση για τις διατροφικές διαταραχές και κυρίως για την Ν.Α. Καταλαβαίνω ταυτόχρονα μέσα από τη θέση του ειδικού και του γονιού πόσο δύσκολο και δυσβάσταχτο είναι να έχεις το παιδί σου με Ν.Α. Έρευνες από την Αγγλία αποδεικνύουν ότι η δυσκολία είναι ανάλογη με εκείνη των γονιών που τα παιδιά τους πάσχουν από ψύχωση. (Treasure Janet, Murphy T. etc., 2008).

Από τις πρώτες κιόλας συναντήσεις τις περισσότερες φορές οι γονείς βιώνουν απόγνωση, θυμό, απελπισία και φυσικά, τεράστια ενοχή. Ενοχή γιατί θεωρούν τους εαυτούς τους υπεύθυνους για την Ν.Α. του παιδιού τους. Ψάχνουν να βρουν τι έφταιξε, γιατί το παιδί τους δεν τους απασχόλησε ποτέ, ήταν υπάκουο, πολύ καλή μαθήτρια, δεν αντιμιλούσε. Με άλλα λόγια γιατί το «τέλειο» παιδί τους κατάληξε να κινδυνεύει από μία τόσο σοβαρή ψυχική ασθένεια.

Από τις πρώτες κιόλας συναντήσεις τις περισσότερες φορές οι γονείς βιώνουν απόγνωση, θυμό, απελπισία και φυσικά, τεράστια ενοχή. Ενοχή γιατί θεωρούν τους εαυτούς τους υπεύθυνους για την Ν.Α. του παιδιού τους. Ψάχνουν να βρουν τι έφταιξε, γιατί το παιδί τους δεν τους απασχόλησε ποτέ, ήταν υπάκουο, πολύ καλή μαθήτρια, δεν αντιμιλούσε. Με άλλα λόγια γιατί το «τέλειο» παιδί τους κατάληξε να κινδυνεύει από μία τόσο σοβαρή ψυχική ασθένεια.

Οι περισσότεροι ειδικοί κατηγορούν τους γονείς, τους αποκλείουν από τη θεραπεία, λέγοντάς τους π.χ. ότι «αν η κόρη σας δεν έρθει, δεν έχει κανένα νόημα». Έτσι βρίσκονται πάλι στο γνωστό αδιέξοδο να προσπαθούν να πείσουν το παιδί τους να ζητήσει βοήθεια χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Υπάρχει ένας τεράστιος μύθος ότι οι γονείς ευθύνονται για την ασθένεια του παιδιού τους. Αυτό φυσικά δεν ισχύει εκτός εάν ένας από τους δύο γονείς πάσχει και ο ίδιος από διατροφική διαταραχή οπότε οι πιθανότητες να νοσήσει και το παιδί τους αυξάνονται. Οι διατροφικές διαταραχές είναι πολυπαραγοντικές, ακόμα και σήμερα η επιστημονική κοινότητα διερευνά τους παράγοντες προδιάθεσης, οπότε αδίκως οι γονείς κατηγορούν τον εαυτό τους.

Ο γονιός ο ενοχοποιημένος, ο θυμωμένος, ο απογοητευμένος, δεν μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά στην ανάρρωση του παιδιού του. Γιατί πολύ απλά δυστυχώς οι γονείς παγιδεύονται στα δίχτυα της τελειομανιακής Ν.Α. του παιδιού τους, Της φωνής δηλαδή της Ν.Α. που όλο απαιτεί, ορίζει, προστάζει, απειλεί ότι δεν «αν φάνε την τάδε ώρα», ή «δεν μαγειρευτεί η τροφή με συγκεκριμένο τρόπο», ή «αν το γάλα δεν είναι μόνο 0%», ή «αν δεν το συνοδεύσουν στον ωριαίο καθημερινό του περίπατο καύσης θερμίδων», δεν θα είναι αρκετά καλοί γονείς. Τότε είναι που ο γονιός απειλείται ισχυρά από τη Ν.Α. και νομίζει ότι του μιλάει το παιδί του και φυσικά δεν του χαλάει χατίρι μήπως και αύριο φάει καμία μπουκιά παραπάνω.

Έτσι περνάνε οι μέρες και τα χρόνια και τα πράγματα χειροτερεύουν αντί να καλυτερεύουν με τους γονείς να αναρωτιούνται: «Έχω κάνει όλα όσα μου ζήτησε, γιατί δεν τρώει;», «τι έχω κάνει και με εκδικείται;», «το κάνει για να πάρει προσοχή;». Η απάντηση είναι ότι το παιδί σας δεν ήθελε να νοσήσει από Ν.Α., δεν το επιδίωξε, απλά αν ξεκινήσει αυτή η ασθένεια θα χρειαστεί πολλή μεγάλη εμπλοκή της οικογένειας για να τραβήξει το παιδί της στην υγιή πλευρά. Οι ενοχές, ο θυμός και η απογοήτευση αποδεκατίζουν το βασικό και κύριο σύμμαχο στη θεραπεία της Ν.Α., τους ίδιους τους γονείς. Χωρίς αυτούς (τους γονείς) οι πιθανότητες ανάρρωσης ενός εφήβου ή ενήλικα με Ν.Α. είναι μειωμένες ακόμα και αν ο ίδιος / ίδια είναι σε θεραπεία. Ένας μεγάλος μύθος καταρρίπτεται!

Οι γονείς χρειάζεται να πάρουν πληροφορία για τα χαρακτηριστικά και τις συνέπειες των Δ.Δ. και κυρίως της Ν.Α. αφού το 20% αυτών που νοσεί στο τέλος πεθαίνει. Αυτό που είναι σημαντικό είναι οι ίδιοι οι γονείς να αλλάξουν τη στάση τους και τη συμπεριφορά απέναντι στη Ν.Α. του παιδιού τους. Η αλήθεια είναι ότι, και το έχω ζήσει με αρκετούς γονείς, όταν οι γονείς αλλάζουν, το παιδί τους και μεγαλύτερη βοήθεια παίρνει και μειώνονται τα συμπτώματα και τέλος, μεγάλο ποσοστό κυρίως εφήβων μπαίνουν σχετικά γρήγορα σε θεραπεία με μεγάλες πιθανότητες για περαιτέρω ουσιαστική βελτίωση.

Η θεώρηση και η αξία σαν κέντρο* αντιμετώπισης Δ.Δ. είναι μία: «οι γονείς είναι η βασικότερη πηγή ανάρρωσης από την Ν.Α.». Η υποχρέωσή μας ως ειδικοί είναι να στηρίξουμε τους γονείς απενοχοποιώντας και ενδυναμώνοντας τους για να βρουν το παλιό καλό εαυτό τους πριν από την έναρξη της Ν.Α. Να αρχίσουν να ζουν σταδιακά, να επιβραβεύουν τους εαυτούς τους σαν γονείς, να ανακουφιστούν από τα συναισθήματα της απελπισίας και της σύγχυσης που στην ουσία δεν βοηθούν κανένα. Να ξανανιώσουν δυνατοί και ζωντανοί για να δώσουν με αποτελεσματικότητα τον αγώνα ενάντια στη Ν.Α. του παιδιού τους.

Υπάρχει ελπίδα να απαλλαχθούν τα παιδιά μας από το «δαίμονα» της Ν.Α. Όσο πιο γρήγορα οι γονείς κινητοποιούνται να ζητήσουν βοήθεια για να διαχειριστούν τη κατάσταση με τη βοήθεια ειδικών, τόσο πιο ανίσχυρος γίνεται ο δαίμονας και φτάνουμε κοντά στη πολυπόθητη σωτηρία. Όλοι μαζί γονείς και ειδικοί μπορούμε να τα καταφέρουμε καλύτερα, να βοηθήσουμε τα παιδιά που είναι βυθισμένα στην απελπισία, στην εμμονή με τον έλεγχο της τροφής και γενικότερα ολόκληρης της ύπαρξής τους. Που κινδυνεύει, χωρίς συχνά να το αντιλαμβάνονται από θάνατο, ή στη καλύτερη περίπτωση από μη αναστρέψιμες ασθένειες.
*Το Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών οργανώνει συμβουλευτικές ομάδες γονιών ατόμων που πάσχουν από Νευρική Ανορεξία.

Οι περισσότεροι ειδικοί κατηγορούν τους γονείς, τους αποκλείουν από τη θεραπεία, λέγοντάς τους π.χ. ότι «αν η κόρη σας δεν έρθει, δεν έχει κανένα νόημα». Έτσι βρίσκονται πάλι στο γνωστό αδιέξοδο να προσπαθούν να πείσουν το παιδί τους να ζητήσει βοήθεια χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Υπάρχει ένας τεράστιος μύθος ότι οι γονείς ευθύνονται για την ασθένεια του παιδιού τους. Αυτό φυσικά δεν ισχύει εκτός εάν ένας από τους δύο γονείς πάσχει και ο ίδιος από διατροφική διαταραχή οπότε οι πιθανότητες να νοσήσει και το παιδί τους αυξάνονται. Οι διατροφικές διαταραχές είναι πολυπαραγοντικές, ακόμα και σήμερα η επιστημονική κοινότητα διερευνά τους παράγοντες προδιάθεσης, οπότε αδίκως οι γονείς κατηγορούν τον εαυτό τους.