Οι δυσκολίες στη σχέση με το σώμα, είτε αυτές εκφράζονται μέσω των Διατροφικών Διαταραχών, είτε μέσω ψυχοσωματικών συμπτωμάτων ολοένα και αυξάνονται. Πολλοί άνθρωποι εύχονται και προσπαθούν να αλλάξουν το σώμα τους, να το βελτιώσουν, πιστεύοντας ότι αν τους αρέσει η εμφάνιση τους θα αρχίσουν να αισθάνονται καλύτερα. Στην προσπάθεια τους αυτή περνούν ατελείωτες ώρες στα γυμναστήρια, βρίσκονται για μεγάλες περιόδους σε δίαιτα, ξοδεύουν υπέρογκα ποσά σε προϊόντα αδυνατίσματος, καταφεύγουν σε πλαστικές επεμβάσεις για να διορθώσουν τις ατέλειες και ανανεώνουν συνεχώς το ραντεβού τους για το απαραίτητο bottox, προκειμένου να καλύψουν τα σημάδια του χρόνου.

Είναι φανερό ότι το σώμα αντιμετωπίζεται ως ένα αντικείμενο, που έχει συνεχώς περιθώρια βελτίωσης, μέσα από το οποίο όλοι κρινόμαστε για το ποιοι είμαστε και κατά πόσο φροντίζουμε τον εαυτό μας. Καθημερινά δεχόμαστε μηνύματα, που μας υποδεικνύουν τρόπους φροντίδας του εαυτού. Επιτυχία σήμερα σημαίνει να δείχνουμε κάθε μέρα νεότεροι, να διατηρούμαστε αδύνατοι, να ελέγχουμε την πείνα μας και να μη διστάζουμε να διορθώνουμε την κάθε ατέλεια. Ο άνθρωπος που ανταποκρίνεται στα παραπάνω σημαίνει ότι νοιάζεται για τον εαυτό του και ότι συμβαδίζει με την εποχή του, διαφορετικά έρχεται αντιμέτωπος με την ντροπή και την αποτυχία.
Διάβασα πρόσφατα το βιβλίο Bodies της Susan Orbach και μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η άποψη της ότι σήμερα τα σώματα δεν εκτελούν έργα, αλλά έχουν γίνει τα ίδια αντικείμενο εργασίας. Όπως αναφέρει, παλαιότερα μπορούσε κάποιος κοιτώντας ένα σώμα να καταλάβει τον τόπο καταγωγής του ατόμου, την εργασία του, καθώς και το κοινωνικό και οικονομικό του υπόβαθρο. Σήμερα αυτό δεν είναι εφικτό. Οι άνθρωποι προσπαθούν σκληρά να κατακτήσουν το νεανικό, αθλητικό, αδύνατο κορμί, ως ένα τρόπο να ανελιχθούν κοινωνικά. Εργάζονται ώρες να αποκτήσουν μύες, που δεν θα χρησιμοποιήσουν όμως στην πραγματική τους ζωή, που όλα είναι αυτοματοποιημένα και το σώμα βρίσκεται ακινητοποιημένο. Ωστόσο, αναλώνουν όλη τους την ενέργεια για να αλλάξουν ένα σώμα που από την αρχή αντιμετωπίζεται ως προβληματικό. Πόσο πολύ αγωνιούν να βρουν ένα σώμα να ταιριάξουν! Η σκληρότητα με την οποία αντιλαμβάνονται, κρίνουνε και συμπεριφέρονται στα σώματα τους δείχνει πόσο πολύ θέλουν να μεταμορφωθούν σ’ αυτό που έχουν ονειρευτεί. Και αυτό δεν είναι άλλο από το σώμα που μπορεί να είναι αποδεκτό, να παρέχει ασφάλεια. Ένα σώμα δηλαδή που να νιώθουν ότι ανήκουν.
Ο τρόπος που μεταχειριζόμαστε το σώμα μας είναι ίδιος μ’ εκείνον που εισπράτταμε από το περιβάλλον μας από τη βρεφική μας κιόλας ηλικία. Το είδος της φυσικής επαφής που λαμβάνουμε δρα καθοριστικά στη διαμόρφωση της δικής μας αίσθησης για το σώμα μας. Εάν μας άγγιζαν με επιφυλακτικότητα ή φόβο, είναι πιθανό να αισθανόμαστε μπερδεμένοι με το σώμα μας. Εάν ένας άνθρωπος έχει δεχθεί κριτική για την εμφάνιση του κατά την παιδική ηλικία, ίσως να απορρίπτει ο ίδιος το σώμα του ως ενήλικας. Εάν οι γονείς δεν αποδέχονταν το φύλο και τη σεξουαλικότητα του παιδιού τους, όταν το παιδί μεγαλώσει ίσως αισθάνεται ότι κατοικεί σε ένα σώμα που δεν του ανήκει, αλλά είναι παγιδευμένο σε αυτό.
Όλος αυτός ο πόνος που μπορεί το σώμα να βίωσε από νωρίς, γίνεται φανερός στην ενήλικη ζωή, μέσα από τον διαρκή αγώνα για τη μεταμόρφωση του. Γιατί το σώμα δέχτηκε κριτική, απόρριψη κακοποίηση και ο πόνος είναι ένας τρόπος επικοινωνίας με τον εαυτό.

Μαρία Σταυρουλάκη
Ψυχολόγος