Οι διατροφικές διαταραχές, όπως η νευρική ανορεξία, η νευρική βουλιμία και η αδηφαγική διαταραχή, αποτελούν πλέον μάστιγα της ελληνικής κοινωνίας, και όχι μόνο. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, περίπου το 1%-4% του πληθυσμού της Ελλάδας παλεύει με τη νευρική ανορεξία και οι ασθενείς που πάσχουν από νευρική βουλιμία φτάνουν το 5%. Η ελληνική οικογένεια παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάρρωση, παρόλο που οι περισσότεροι ειδικοί τη δαιμονοποιούν και την αποκλείουν από τη θεραπευτική διαδικασία του παιδιού της.

της Μαρίας Τσιάκα

Καμιά έρευνα δεν αποδεικνύει ότι η οικογένεια είναι παράγοντας προδιάθεσης της νόσου. Αντίθετα, μάλιστα, μπορεί να λειτουργήσει καθοριστικά ως μέρος της λύσης για την ουσιαστική αντιμετώπιση της ασθένειας.
Είναι γεγονός πως το άτομο που νοσεί έχει αυξημένες ανάγκες φροντίδας από την οικογένειά του. Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί πως οι διατροφικές διαταραχές δεν βλάπτουν μόνο τον ασθενή, αλλά επιδρούν εξίσου αρνητικά στη σωματική και συναισθηματική υγεία των υπόλοιπων μελών της οικογένειας (γονέων, αδελφών, συζύγων, συντρόφων κ.λπ). Πολύ συχνά, η οικογένεια του ασθενούς βιώνει συναισθήματα άγχους, ενοχής και στρες. Έτσι, για να αποφύγει περισσότερες εντάσεις και συγκρούσεις με τον ασθενή, ενδίδει άθελά της σε συμπεριφορές που ενισχύουν τη νόσο. Γι’ αυτόν τον λόγο, κρίνεται σκόπιμη –και τελικά απαραίτητη– η εκπαίδευση και η εμπλοκή της ίδιας της οικογένειας στη θεραπευτική διαδικασία.

Η ελληνική οικογένεια στο επίκεντρο

Στο Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών αξιοποιείται το συνεργατικό μοντέλο θεραπείας, με την εμπλοκή της οικογένειας στη θεραπεία του ασθενούς (Maudsley Method). Ο στόχος αυτού του μοντέλου είναι η οικογένεια να εκπαιδεύεται επαρκώς:
• Στον διαχωρισμό της “φωνής” της Διατροφικής Διαταραχής (ΔΔ) από εκείνη του παιδιού της
• Στο να αποφεύγει τις παγίδες που στήνει η νόσος τόσο στον ασθενή, αλλά και στην οικογένεια
• Στη βελτίωση όλων εκείνων των συμπεριφορών που ενισχύουν και διευκολύνουν τη συντήρηση της νόσου.

Η οικογένεια είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την επίτευξη της ανάρρωσης. Συγκεκριμένα, σε πρώτο επίπεδο, οι γονείς χρειάζεται να πάρουν την πληροφορία για τα χαρακτηριστικά και τις συνέπειες των ΔΔ, αλλά και για το τι συμβαίνει στη νευροβιολογία του εγκέφαλου, η οποία επηρεάζει καθοριστικά την ψυχολογία και τη συμπεριφορά του ασθενούς – και, κυρίως, του ασθενούς με Νευρική Ανορεξία ή Βουλιμία. Αυτό που είναι σημαντικό είναι οι ίδιοι οι γονείς να αλλάξουν τη στάση τους και τη συμπεριφορά απέναντι στη Νευρική Ανορεξία του παιδιού τους. Είναι αποδεδειγμένο πως, όταν οι ίδιοι οι γονείς αλλάζουν, το παιδί τους παίρνει μεγαλύτερη βοήθεια και μειώνονται αισθητά τα συμπτώματα της νόσου.

Ο ρόλος της οικογένειας είναι ιδιαίτερα σημαντικός στη θεραπευτική διαδικασία – και, ειδικότερα, κατά τη διάρκεια των γευμάτων. Στην πρώτη φάση της θεραπείας, αυτό που προέχει είναι να διασφαλιστεί η επαρκής πρόσληψη τροφής καθώς, εξαιτίας της δυσλειτουργίας συγκεκριμένων σημείων του εγκέφαλου λόγω του υποσιτισμού, ο ασθενής αδυνατεί να σιτιστεί επαρκώς μόνος του. Αυτό συμβαίνει, επειδή η κυρίαρχη τάση του εγκεφάλου είναι να μην τραφεί.

Η οικογένεια, λοιπόν, λειτουργεί ως αρωγός στη διασφάλιση των γευμάτων, αλλά και στη παρεμπόδιση αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών του ασθενούς. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζεται η συνέχιση της ανάρρωσης του ασθενούς.

Στη συνέχεια, οι γονείς, μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία, θα μάθουν να διαχωρίζουν τη νόσο από το παιδί τους. Αυτό είναι εξίσου σημαντικό, καθώς οι συμπεριφορές που υποκινούνται από τη ΔΔ δεν επιτρέπουν την υγιή συναναστροφή του ατόμου με άλλους ανθρώπους. Αυτό, με τη σειρά του, έχει ως αποτέλεσμα ο ασθενής να απομονώνεται, να βυθίζεται ακόμα περισσότερο στη νόσο, και ο περίγυρός του, μη μπορώντας να καταλάβει τι συμβαίνει, να απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο.

Η οικογένεια, μέσω της εκπαίδευσής της, είναι πλέον σε θέση να αντιλαμβάνεται εγκαίρως τις συμπεριφορές της ΔΔ και, άρα, να μη συντονίζεται με αυτές. Μπορεί να δράσει σωστά σε στιγμές έντασης του ασθενούς και να διευθετήσει αποτελεσματικά πιθανές συγκρούσεις που, ουσιαστικά, υποκινούνται από τη ΔΔ κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Δίνεται, λοιπόν, μια σαφής και ξεκάθαρη απάντηση σε όλους όσους επιμένουν να κατηγορούν την οικογένεια ως υπεύθυνη για την αφετηρία της νόσου. Οι ενοχές, ο θυμός και η απογοήτευση αποδεκατίζουν τον βασικό και κύριο σύμμαχο στη θεραπεία της Νευρικής Ανορεξίας, που είναι οι ίδιοι οι γονείς. Χωρίς αυτούς, οι πιθανότητες ανάρρωσης ενός εφήβου ή ενήλικα με ΔΔ είναι μειωμένες, ακόμα και αν ο ίδιος/ίδια είναι σε θεραπεία.

Συνεπώς, ένας μεγάλος μύθος καταρρίπτεται! Η οικογένεια είναι εκείνη που μπορεί να νικήσει τη νόσο, μαζί με τον ασθενή και τη θεραπευτική ομάδα. Η συμβολή της οικογένειας είναι καθοριστική.

Έτσι, λοιπόν, είναι υποχρέωση των ειδικών να εκπαιδεύσουν τους γονείς στη διαχείριση των παγίδων που στήνει η ασθένεια και, παράλληλα, να τους στηρίξουν απενοχοποιώντας και ενδυναμώνοντάς τους, για να βρουν τον εαυτό τους. Να ξανανιώσουν δυνατοί και ζωντανοί, για να δώσουν με αποτελεσματικότητα τον αγώνα ενάντια στη ΔΔ του παιδιού τους.

H Μαρία Τσιάκα είναι διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών. Είναι υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Ψυχολογικής Ιατρικής και Ψυχιατρικής του Institute of Psychiatry, στο King’s College London, έχει σπουδάσει Ψυχολογία και έχει εκπαιδευτεί στη Συστημική Ψυχοθεραπεία. Ασκεί το επάγγελμα της οικογενειακής θεραπεύτριας – ψυχοθεραπεύτριας από το 1995 και είναι ειδικευμένη στην αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών. Περισσότερες πληροφορίες για το Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών: https://www.hcfed.gr

Πηγή: Plan Be magazine